Nazwa obiektu: Kościół pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny
Inne, zwyczajowe/ potoczne nazwy obiektu: Katedra, Kościół Mariacki
Adres obiektu: ul. Henryka Sienkiewicza 16 (dawna Michałowska, Mariacka)
Czas powstania obiektu: 1899-1911 r.
Projektant obiektu: Józef Pius Dziekoński (1844-1927)
Zleceniodawca obiektu: Proboszcz parafii radomskiej ks. Józef Urbański, Obywatelski Komitet Budowy Nowego Kościoła
Opis obiektu: Obiekt wpisany do rejestru zabytków pod nr 61/A/81 z dnia 06.06.1981 r. Ukoronowana królowa radomskich świątyń – mowa tutaj o radomskiej katedrze, czyli kościele pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny. Okazała, neogotycka budowla wzniesiona została na przedłużeniu głównej alei Nowego Ogrodu, zwanego obecnie Parkiem Kościuszki, zyskując tym samym piękne wyeksponowanie elewacji frontowej. Jest trójnawowym, kościołem bazylikowym z transeptem (nawą poprzeczną), i z korpusem opiętym łukami przyporowymi odciążającym ściany. Zastosowanie przypór, obejście wokół prezbiterium, iglica na skrzyżowaniu naw oraz zastosowanie rozety (symbolu maryjnego) w fasadzie to tylko niektóre z rozwiązań typowych dla gotyckich katedr francuskich. Dwie wieże mierzące 72 m wysokości wzorowane są na wyższej wieży kościoła Mariackiego w Krakowie. Charakterystycznym i dość nietypowym dla realizacji radomskiej jest wykończenie elewacji cegłą o jasno żółtym (lub lekko pomarańczowym) zabarwieniu. Rezygnacja z typowego dla neogotyckich realizacji kontrastu między jasną kamieniarką a mocną czerwienią cegieł, rytm ostrołuków przeszywających bryłę i wprowadzenie dużych płaszczyzn okien z delikatnym laskowaniem i maswerkami potęgują wrażenie lekkości i ażurowości świątyni. W takim kształcie była dumą jej projektanta i w krótkim czasie okrzyknięta została najpiękniejszym i najnowocześniejszym jego kościołem.
Historia obiektu: W ostatniej ćwierci XIX w. w Radomiu funkcjonowały jedynie dwa kościoły: farny i oo. Bernardynów (pw. Św. Katarzyny), co było niewystarczające dla intensywnie napływającej do miasta ludności. Rozważano remont kościoła św. Wacława na Starym Mieście, lub postawienie nowej świątyni, która w dalszej perspektywie mogłaby zostać katedrą biskupią. Przychylając się do drugiej opcji już w 1876 r. zlecono arch. Antoniemu Wąsowskimu wykonanie planów jednak nie zostały one zaakceptowane. Działania na rzecz budowy nabrały tempa ok. 1895 r., dzięki ofiarności Józefy Łąckiej. Darowizna umożliwiła zakup placu za Nowym Ogrodem oraz wykonanie nowych planów, co zlecono znanemu architektowi Józefowi Piusowi Dziekońskiemu, autorowi m.in. kościoła pw. Św. Floriana na warszawskiej Pradze oraz ok. 100 innych świątyń. Powołano Obywatelski Komitet Budowy Nowego Kościoła, który w późniejszym czasie zajmował się też pozyskiwaniem ofiar na obrany cel. W 1898 r. uzyskano ze strony carskiej zgodę na budowę kościoła i 1 października 1899 r. uroczyście poświęcono kamień węgielny. Budową z ramienia Dziekońskiego zajął się budowniczy miejski – August Załuski. W latach 1904-1907 wykonano sklepienia, roboty sztukatorskie i tynki. Co ciekawe roboty sztukatorskie, wykończenie wnętrza tj. kapitele, bazy, wykonali mularze z Radomia – Szwiniarski i Wojcicki po ekspresowej, bowiem zaledwie 10-dniowej nauce u zdolnego warszawskiego sztukatora. W 1904 r. wykonano część witraży (łącznie 60 okien z fabryki Zakładów św. Łukasza, hr. Łubieńskiej w Warszawie), a kolejną – w 1909, (wyk. przez firmę F. Białkowskiego); rozetę z przedstawieniem sądu ostatecznego wstawiono w 1911. W tym samym roku położono terakotową posadzkę z radomskiego Marywilu. Dach pierwotnie pokryto dachówką cementową, ale szybko zastąpiono jego pokrycie blachą miedzianą. W 1910 r. wykończono budowę wysokich na 72 m. wież, które zgodnie z pomysłem Dziekońskiego przyozdobiono miedzianymi koronami pozłoconymi przez zakład radomski „Krzywicki – Morawski”. Monumentalny, 17 metrowej wysokości ołtarz wstawiono w 1908 r., wraz z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem z marmuru kanaryjskiego, wykonaną w Rzymie i z obrazem na zasuwie – Wniebowstąpieniem Pańskim autorstwa Jana Strzałeckiego. Ołtarze boczne pochodzą z 1911 r., a organy z prospektem z 1914 r. z firmy Stanisława Jagodzińskiego. Dzwony wykonano w warszawskiej firmie Zwolińskiego. Polichromie i sgraffita wykonano dopiero w latach 1982-2002. W latach 2008-2013 przeprowadzona została kompleksowa restauracja świątyni. Radomski kościół mariacki przez lata był świadkiem licznych wydarzeń o podniosłych charakterze religijnym i gościł znamienitych gości, spośród których zasygnalizować warto choćby papieża Jana Pawła II i kard. Józefa Ratzingera – późniejszego papieża Benedykta XVI.
Literatura, źródła:
W.M. Kowalik, Radomska Katedra, „Wczoraj i Dziś Radomia” 2002, nr 4, s. 19-28.
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 145.
Szlak turystyczny. Zabytki Radomia, Centrum Informacji Turystycznej, tekst. Piotr Rogólski, fot. Jerzy Kutkowski, s. 13.
Dodaj wspomnienie