Nazwa obiektu: Kolumna z figurą Chrystusa u słupa
Adres obiektu: Plac cmentarny kościoła farnego św. Jana Chrzciciela, ul. Rwańska 6
Czas powstania obiektu: 1838 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: Parafia farna św. Jana Chrzciciela w Radomiu
Opis obiektu: Kolumna z figurą Chrystusa u słupa stoi na terenie dawnego cmentarza przy kościele farnym, od strony ul. Rwańskiej, w pobliżu wejścia do zakrystii. Składa się z trzystopniowej podstawy wybudowanej na planie kwadratu, powyżej której ustawiony jest prostopadłościenny cokół ozdobiony gzymsem i płycinami. W każdej z czterech ścian cokołu znajdują się ryte inskrypcje. Od strony północnej:
O WY WSZYSCY KTÓRZY IDZIE
CIE DROGĄ PRZYPATRZCIE SIĘ
I OSĄDŹCIE JEŻELI JEST BOLEŚĆ
PODOBNA JAKO BOLEŚĆ MOJA…
Od wschodu:
BYŁEM BICZOWANY PRZEZ CAŁY
DZIEŃ A KONANIE MOJE CZA
SU JUTRZEJSZEGO
PS 72
Od południa:
WYRESTAUROWANO
RP 1864
Od zachodu:
POWROZY GRZECHÓW OBŁOŻY
ŁY MNIE
Na cokole wznosi się wysoka kolumna, na której szczycie (na plincie) umieszczona jest rzeźba Chrystusa u słupa. Sylweta Jezusa jest dość krępa, muskularna, twarz – okolona gęstym zarostem i długimi włosami, perizonium małe, sfałdowane symetrycznie. Na głowie – widoczne rowki po mocowaniu w dawniejszych czasach korony cierniowej. Obiekt wybudowany jest z piaskowca, w stylu klasycyzmu. Posiada następujące wymiary: podstawa 2 x 2 m, kolumna 4,5 m wysokości, figura Chrystusa – 1 m wysokości.
Historia obiektu: Kolumna z rzeźbą ubiczowanego Jezusa wybudowana została na pamiątkę remontu kościoła farnego. Prace te, przeprowadzone w latach 1838-1839, wynikały z fatalnego stanu świątyni (m. in. w 1752 r. zawaliło się sklepienie nawy) i miały na celu przywrócenie głównej i jedynej parafialnej świątyni Radomia do użytku wiernych. Podczas tych prac (między innymi) ostrołukowe okna kościoła zamieniono na półkoliste, obniżony został gotycki szczyt świątyni, a jej elewacja została otynkowana. Co ciekawe, sama rzeźba Chrystusa u słupa ma starszą metrykę od upamiętniającej remont kolumny, którą wieńczy. Jak głosi w Radomiu tradycyjny przekaz ustny – figura Jezusa, znajdująca się dziś na szczycie kolumny, istniała już w XVIII wieku i ustawiona była we framudze arkady na zewnątrz kościoła. Kolumna oraz rzeźba Chrystusa wykonane zostały w piaskowcu szydłowieckim przez tamtejszych kamieniarzy. Najprawdopodobniej byli to przedstawiciele którejś z rodzin: Gwarków, Antyckich lub Koźmińskich. Obecnie obiekt znajduje się pod ochroną prawną, jest wpisany do rejestru zabytków WKZ Nr B-122/45 pod datą 16.02.1972 r. Kolumna z rzeźbą Chrystusa u słupa jest w Radomiu jednym z kilku zabytkowych przedstawień dowodzących wybitnie pasyjnego charakteru pobożności naszych przodków. Obiekty te ukazują Jezusa w momencie męki i śmierci. Oprócz wielu kamiennych i drewnianych krzyży są nimi np. bramy-kapliczki z figurami Chrystusa dźwigającego krzyż przy kościołach św. Katarzyny i św. Stanisława, czy podobna rzeźba przy kościele św. Teresy.
Pierwotnie głowa Chrystusa przyozdobiona była wykonaną z metalu koroną cierniową. Ślady po jej mocowaniu widoczne są do dziś. Wielu radomian pamięta, że przez blisko 15 lat na placu farnym stała sama kolumna – bez rzeźby Chrystusa, gdyż ta została zdruzgotana przez jedną z wiosennych burz, w marcu 1993 r. Strzaskana figura (rzeźba rozpadła się na kilkadziesiąt kawałków) trafiła do pracowni konserwatorskiej Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, gdzie w 1994 r. dokonano jej odnowy (wykonali ją Piotr Rogólski i Urszula Sierszyńska-Rogólska). Mimo szybko przeprowadzonej renowacji, rzeźba długo nie wracała na szczyt kolumny z placu farnego. Stało się to dopiero w 2007 r., kiedy generalnemu remontowi konserwatorskiemu poddano cały obiekt. Uzupełnione zostały ubytki kamienia, zrekonstruowano zwieńczenie kolumny, które spadło i roztrzaskało się w lutym 2007 r. Wreszcie na szczycie ponownie ustawiono figurę Chrystusa u słupa. Podczas prac niezbędne było wzmocnienie fundamentów podstawy kolumny, gdyż okazało się, że stoi ona bezpośrednio na starym grobie. Do jego wnętrza wylano wówczas 4 m3 betonu.
Artystyczne konteksty obiektu: w 1941 r. widok kolumny z figurą Chrystusa utrwalił w akwareli Andrzej Wajda.
Literatura, źródła:
Bąk Z., Klejenie rzeźby. Remont kolumny niezbędny, „Echo Dnia Radomskie” 1998, Nr 82, s. 10.
Już 13 lat, rzeźba Chrystusa strącona przez wiatr, czeka…, „Wczoraj i dziś Radomia” 2005, Nr 4, s. 2.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom III, Zeszyt 10, pod red. J. Łozińskiego i B. Wolff, Warszawa 1961, s. 25.
Kowalik W. M., Królewska Fara, „Wczoraj i dziś Radomia” 2000, Nr 3, s. 13.
Luboński J., Monografja historyczna miasta Radomia, Radom 1907, s. 98.
Puget W., Karta ewidencji zabytku ruchomego – Rzeźba Chrystus u słupa, Radom 1970, Archiwum Delegatury w Radomiu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
Rogólski P., Od burzy do burzy…?, „Wczoraj i dziś Radomia” 1999, Nr 2, s. 28.
Wiśniewski J., Dekanat radomski, Radom 1911, s. 220.
/ZB/, Dekada niemocy: zbiórka pieniędzy na remont kolumny, „Echo Dnia Radomskie” 2003, Nr 78, s. 10.
Gola T., Wystrój i wyposażenie kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Radomiu na przestrzeni wieków, w: Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu. Architektura ludzie wydarzenia, pod red. D. Kupisza, Radom [2010], s. 162.
Kępka A., Figura Chrystusa wróciła na miejsce, „Gazeta Wyborcza Radom” 2007, Nr 230, s. 4.
KMG, Powrót po latach. Rzeźba „Chrystusa u słupa” przy kościele farnym, „AVE Gość Radomski” 2007, Nr 41, s. VI.
Puton P., Radomskie kapliczki [Cz.3]. Figury, „Wczoraj i dziś Radomia” 2007, Nr 1, s. 24.
Puton P., Radomskie oblicza umęczonego Chrystusa, „Głos Mariacki” 2012, Nr 2, s. 12-16.
Sokołowski A., Chrystus wrócił przed naszą farę, „Echo Dnia Radomskie” 2007, Nr 227, s. 4.
Turno J., Opinia techniczna dotycząca warunków posadowienia i wzmocnienia fundamentu pod figurą „Chrystus u słupa” zlokalizowaną w Radomiu przy ul. Rwańskiej na terenie otaczającym kościół św. Jana, Radom 2007, Archiwum Delegatury w Radomiu WUOZ.
Wdowski W., Dokumentacja konserwatorska kolumny pod figurę „Chrystus u Słupa” z 1838 r. z kościoła parafialnego pw. św. Jana Chrzciciela w Radomiu, 2007, Archiwum Delegatury w Radomiu WUOZ.
Wojciechowski R., Program prac konserwatorskich zabytkowych rzeźb: krzyż misyjny, figura Chrystusa, figura św. Jana Nepomucena, Kraków 2009, Archiwum Delegatury w Radomiu WUOZ.
Dodaj wspomnienie