Nazwa obiektu: Elektrownia Miejska
Adres obiektu: ul. Romualda Traugutta 53 (dawniej Długa)
Czas powstania obiektu: oddana do użytku w 1901 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: Rosyjskie Towarzystwo Elelektryczne “Union” S.A. w Petersburgu
Opis obiektu: Jest to neogotycki budynek z czerwonej cegły, z charakterystycznymi dużymi oknami u góry zakończonymi półkoliście. Wewnątrz znajdowały się urządzenia produkjące prąd oraz powieszczenia biurowe Elektrowni, obecnie – po gruntownej przebudowie obiektu – mieści się tu Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia“.
Historia obiektu: Elektrownia radomska była pierwszą koncesjonowaną elektrownią w zaborze rosyjskim. Koncesję na budowę w 1900 roku otrzymało Rosyjskie Towarzystwo Elektryczne “Union” S.A. W umowie koncesyjnej Towarzystwo “Union” zobowiązywało się dostarczać prąd do oświetlania ulic, do celów domowych i przemysłowych. W 1908 roku doszło do zmiany właściciela, ponieważ Towarzystwo “Union” zostało postawione w stan likwidacji. Nowym właścicielem było Radomskie Towarzystwo Elektryczne S.A. Pierwszym dyrektorem Elektrowni został pochodzący z Radomia inż. Witold Idźkowski, absolwent Politechniki w Rydze. W czasie I wojny światowej Elektrownia Miejska poważnie ucierpiała. Rosjanie wycofując się z Radomia w 1915 roku zdemontowali i wywieźli w głąb Imperium Rosyjskiego część maszyn i instalacji (wydajność elektrowni spadła o 60%). Kolejnym dyrektorem w latach 1913-1920 był inż. Franciszek Bilek, absolwent Uniwersytetu w Liege, zaś w latach 1920-1941, dyrektorem Elektrowni był inż. Aleksander Chądzyński, także absolwent Uniwersytetu w Liege oraz Instytutu Politechnicznego w Petersburgu. W 1923 roku właścicielem Elektrowni została spółka belgijska Société d’Enterpries Électriques en Pologne SA. W latach 1924-28 Elektrownia przeszła gruntowną modernizację (wybudowano nową kotłownię oraz zainstalowano nowe turbiny). W okresie międzywojennym zatrudnionych było w Elektrowni ponad 70 pracowników (40 robotników, reszta to personel techniczny i pracownicy biurowi). Na początku 1939 roku sieć elektryczna w Radomiu wynosiła 89 km długości. Po wybuchu wojny Elektrownia znalazła się pod zarządem niemieckim. W ostatnich miesiącach wojny Niemcy wywieźli część urządzeń. Po wyzwoleniu Radomia 16 stycznia 1945 roku czynny był tylko jeden zespół maszynowy. W 1946 roku Elektrownia przeszła pod zarząd miasta, wiązało się to z wygaśnięciem koncesji. Na początku lat 50. XX wieku Radom został włączony do krajowego węzła energetycznego w Rożkach, co doprowadziło do zamknięcia Elektrowni w 1956 roku. Po odpowiedniej adaptacji obiekt stał się w 1963 roku jedną z ciepłowni miejskich. Ciepłownia w budynku dawnej elektrowni miejskiej została zlikwidowana pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Mienie jej zostało skomunalizowane, a w 2005 roku Prezydent miasta Radomia przekazał budynek na własność Zarządowi Województwa Mazowieckiego w celu utworzenia w obiekcie Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej “Elektrownia”. Pomysłodawcą powstania instytucji był Andrzej Wajda. Po wieloletnim remoncie uroczyste otwarcie nowej placówki kultury w mieście nastąpiło w 2014 roku.
Literatura, źródła:
T. Staniszewski, Elektrownia Miejska w Radomiu 1901-1956, Radom 2017.
Dodaj wspomnienie