Nazwa obiektu: Kamienica przy ul. Piłsudskiego 2
Adres obiektu: ul. Józefa Piłsudskiego 2 (dawna Szeroka, Marcelego Nowotki) róg z ul. Romualda Traugutta 40 (dawną Długą)
Czas powstania obiektu: 1911 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: nieznany
Opis obiektu: Budynek wpisany do rejestru zabytków pod nr 497/A/91 z dnia 06.11.1991 r. Jedna z bardziej pokaźnych i ciekawych kamienic o detalu wpisującym się w uproszczoną, zamkniętą w geometryzujące ramy – secesję. Kamienica udanie obrazuje powolne odchodzenie od form historyzujących, poprzez ich uproszczenie i ograniczenie, wykazując tym samym tendencje zwiastujące nową epokę modernizmu. Rozłożysty budynek ulokowany został przy skrzyżowaniu ulic Piłsudskiego i Traugutta; elewacje formalnie dzielą się na trzy zasadnicze części: od ul. Piłsudskiego, od ul. Traugutta oraz część z zaoblonym narożnikiem (przeciągniętą wzdłuż ul. Traugutta). Każda z nich cechuje się charakterystycznym dla siebie detalem, jednak całość jest spójna, harmonijna o takim samym rytmie. Część narożna pomimo, że zaoblenie „przesunięte” zostało w stronę północną, wciąż zachowuje zasadę symetrii, którą podkreślają zamknięte łukowo (odcinkowo) attyki; „środkowa” (od Traugutta) ozdobiona została kartuszem ujętymi po bokach ornamentem roślinnym, natomiast boczne – z ustawionym na cokole koszem z kwiatami (słonecznikami i różami), z wiciami roślinnymi w tle. Najbardziej „niezależna” część elewacji, znajduje się od ul. Traugutta; jej ryzality w obrębie pięter zyskały ciekawe, rzadko spotykane opracowanie faktury tynku w formie poziomych linii, bruzd. Nad przejazdem bramnym umieszczono datę „1911”, najprawdopodobniej upamiętniającą datę zakończenia budowy obiektu.
Historia obiektu: Budynek został wzniesiony najprawdopodobniej w 1911 r., co sugeruje data umieszczona nad bramą wjazdową na podwórze. Obiekt był miejscem narodzin tzw. „Komitetu Pięciu”, utworzonego w nocy z 1 na 2 listopada 1918 r. z inicjatywy Polskiej Partii Socjalistycznej, w celu przejęcia władzy w Radomiu z rąk austriackich. W tę noc w mieszkaniu adwokata Jana Wigury ukonstytuowało się gremium, które podjęło działania w celu utworzenia niezależnej „Republiki Radomskiej. Tym samym Radomianie odzyskali wolność, już 2 listopada 1918 r., jako pierwsi w Królestwie Polskim. Przez cały tydzień, aż do 11 listopada utrzymywali kontrolę na urzędami, koleją i zaczęli nawet tworzyć własne oddziały zbrojne, tzw. Szwadron Radomski. 9 listopada 1918 r. Komitet podporządkował się lubelskiemu Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Republiki Radomskiej, a kilka dni później – Józefowi Piłsudskiemu.
Literatura, źródła:
I. Popławska, S. Witkowski, Rozwój przestrzenny i zabudowa, w: Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., red. S. Witkowski, 1985, s. 118-125.
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 135.
I. Popławska, Architektura z lat 1885-1918, w: Urbanistyka i architektura Radomia, red. W. Kalinowski, 1979, s. 173.
http://radom.wyborcza.pl/radom/7,48201,22594609,republika-radomska-pierwsi-odzyskalismy-wolnosc.html
Dodaj wspomnienie