Nazwa obiektu: Kamienica przy ul. Niedziałkowskiego 26
Inne, zwyczajowe/ potoczne nazwy obiektu: Dom urodzin i dzieciństwa Leszka Kołakowskiego
Adres obiektu: ul. Mieczysława Niedziałkowskiego 26 (dawniej: Piaski/Pierackiego)
Czas powstania obiektu: około 1909 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: nieznany
Opis obiektu: Kamienica z ul. Niedziałkowskiego 26 wraz z dwiema bocznymi i tylną oficyną tworzy czworoboczny, zamknięty kompleks zabudowy o dość okazałym – jak na tę część miasta – wyglądzie. Kamienica frontowa jest dwupiętrowa, o symetrycznej, jedenastoosiowej elewacji, wyróżnionej trzema ryzalitami zwieńczonymi neogotyckimi szczytami. W centrum ulokowany jest przejazd bramny, w którego prześwicie, na drugim końcu dziedzińca, można dostrzec drugi podobny, ulokowany w tylnej oficynie kompleksu. Jego zabudowę od północy i południa zamykają oficyny, tworząc tym samym zamknięty zespół mieszkalny z dużym wewnętrznym dziedzińcem, którego większą cześć stanowi zieleniec z trawnikiem, drzewami i krzewami. O rozmiarach kompleksu świadczy choćby fakt, że mieści się tu blisko 80 mieszkań. Dużym walorem tego kamienicznego kompleksu przy Niedziałkowskiego 26 jest zachowanie we w miarę dobrym stanie wielu przykładów solidnego rzemiosła artystycznego. Elewację zdobią dwie (z czterech oryginalnych) żeliwne balustrady balkonowe. W poszczególnych klatkach schodowych znajdują się misternie rzeźbione obramienia drzwi, kasetony sufitowe, kolorowe posadzki z „Marywilu” (rzadko spotykane bogactwo wzorów pod jednym adresem), czy żeliwne balustrady schodów. Po prawej stronie bramy, na elewacji frontowej kamienicy, umieszczona jest duża tablica pamiątkowa poświęcona prof. Leszkowi Kołakowskiemu.
Historia obiektu: Z racji na okazałą wielkość budynków tworzących czworobok omawianej zabudowy zostały one utrwalone na niektórych starych zdjęciach ukazujących Radom (np. na fotograficznej panoramie miasta z 1915 r., wykonanej z okolic późniejszej RWT). Kamienicę widać też na zdjęciu dokumentującym wyjście Grupy Radomian do Legionów we wrześniu 1915 r. Kompleks zabudowy przy ulicy Niedziałkowskiego 26 w swych dziejach pełnił przede wszystkim funkcje mieszkalne, ale nie tylko. W okresie okupacji niemieckiej w lewej (północnej) oficynie czworoboku zabudowy ulokowana została szkoła powszechna, która funkcjonowała tu jeszcze przez kilkadziesiąt lat w czasach PRL. Z kolei po transformacji ustrojowej, w latach 90. XX w., w tym samym skrzydle umieszczony został Sąd Pracy. Obecnie większa część kompleksu zabudowy z ul. Niedziałkowskiego 26 stanowi własność prywatną, a 41% nieruchomości należy do Gminy Miasta Radomia.
Chyba największą sławę kamienicy z ul. Niedziałkowskiego 26 przyniósł fakt, że właśnie tu 23 października 1927 r. urodził się i wzrastał Leszek Kołakowski (1927-2009) – późniejszy słynny filozof, od 1993 r. Honorowy Obywatel Miasta Radomia. Leszek był jedynym synem lewicowego publicysty Jerzego Kołakowskiego (podpisującego się pseudonimem Karon) i Lucyny z Pietrusiewiczów Kołakowskiej. Matka przyszłego filozofa zmarła na raka nerki, kiedy Leszek miał trzy lata. Wychowaniem dziecka zajmował się ojciec i wujostwo Pietrusiewiczowie (brat matki, Wiktor Pietrusiewicz, był przedwojennym komisarycznym prezydentem Radomia). Przy ulicy Piaski 26 (Niedziałkowskiego) Kołakowscy mieszkali do 1936 r.
Prof. Leszek Kołakowski na zaproszenie władz miasta i Ośrodka Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” w 2007 r. świętował w Radomiu swe 80. urodziny. Odwiedził wówczas dom, w którym się urodził i spędził dzieciństwo. Po śmierci profesora na frontowej ścianie kamienicy umieszczona została tablica przypominająca o związkach filozofa z kamienicą. Napis na tablicy głosi:
W TYM DOMU URODZIŁ SIĘ 23 PAŹDZIERNIKA 1927 R. I MIESZKAŁ DO 1936 R.
LESZEK KOŁAKOWSKI
FILOZOF, HUMANISTA, JEDEN Z NAJWIĘKSZYCH UMYSŁÓW SWOICH CZASÓW
ABSOLWENT I WYKŁADOWCA UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO
PROFESOR UNIWERSYTETY WARSZAWSKIEGO, McGIL UNIVERSITY W MONTREALU,
THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA W BERKELEY, YALE UNIVERSITY W NEW HAWEN,
ALL SOULS COLLEGE AT THE UNIWERSITY OF OXFORD W OKSFORDZIE,
THE COMMITTEE ON SOCIAL THOUGHT AT THE UNIVERSITY OF CHICAGO W CHICAGO
UCZESTNIK SPOTKAŃ FILOZOFICZNYCH ORGANIZOWANYCH PRZEZ JANA PAWŁA II
W CASTEL GANDOLFO
PO MARCU 68′ WYEMIGROWAŁ Z POLSKI
ZMARŁ 17 LIPCA 2009 R. W OKSFORDZIE
HONOROWY OBYWATEL MIASTA RADOMIA OD 1993 R.
UCZYŁ, JAK PRZYZWOICIE ŻYĆ, JAK ZNOSIĆ CIERPIENIE, JAK PRZECIWSTAWIAĆ SIĘ ZŁU
Tablica powstała z inicjatywy i według projektu prof. Stanisława Zbigniewa Kamieńskiego. Jej odsłonięcie odbyło się 25 marca 2010 r. i zainaugurowało II Radomski Festiwal Filozofii „Okna” im. Prof. Leszka Kołakowskiego. Odsłonięcia dokonała córka filozofa – Agnieszka Kołakowska.
Artystyczne konteksty obiektu: Jerzemu i Leszkowi Kołakowskim oraz ich radomskiemu miejscu zamieszkania poświęcone jest opowiadanie Marcina Kępy „Środek świata na Piaskach”, opublikowane w Magazynie Radomskim „Gazety Wyborczej” w 2017 r.
Literatura, źródła:
Kołakowski Leszek, w: J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 133.
W. Chudoba, Obchody 80. rocznicy urodzin Leszka Kołakowskiego w Radomiu, „Moja Garbatka” 2007/2008, nr 1-2, s. 135-136.
I. Kaczmarska, Urodziny Dobrze Zasłużonego, „7 Dni” 2007, nr 107, s. 8-9.
M. Kępa, Tydzień z Profesorem, „Resursa” 2007, nr 10-11-12, s. 3-5.
M. Kępa, Środek świata na Piaskach, „Gazeta Wyborcza” 2017, nr 103, dod. „Magazyn Radomski”, s. 7.
L. Kołakowski, Mam stąd same dobre wspomnienia [rozm. przepr. Agata Jagiełło-Zawadzka], „Gazeta Wyborcza – Radom” 2007, nr 237, s. 1.
Kołakowscy w Radomiu: ojciec i syn, Radom 2007.
M. Ciepielak, Jak Radom uczci Leszka Kołakowskiego, „Gazeta Wyborcza – Radom” 2010, nr 36, s. 1.
NIKA, Pięknemu człowiekowi, „7 Dni” 2010, nr 226, s. 7.
B. Koś, Pamięci profesora, który tu mieszkał, „Echo Dnia Radomskie” 2010, nr 73, s. 8.
Informacje uzyskane u zarządcy nieruchomości z ul. Niedziałkowskiego 26.
Dodaj wspomnienie