Nazwa obiektu: Mury Miejskie
Adres obiektu: ul. Wałowa róg Krakowskiej – największy zachowany fragment; ul. Szwarlikowska 20 – fundamenty i fragment muru wtopionego w dom
Czas powstania obiektu: XIV wiek
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: król Kazimierz III Wielki (1310-1370)
Opis obiektu: Mury miejskie zostały zbudowane z czerwonej cegły w regularnym układzie polskim, posadowione są na fundamentach z kamienia polnego. W pierwszej fazie budowy mury sięgały wysokości 8 metrów, a ich grubość wynosiła 120-140 cm. Mury miejskie opasały całe tzw. Miasto Kazimierzowskie czyli Nowy Radom lokowany przez Kazimierza Wielkiego – ich długość wynosiła 1100 m. Ciągnęły się wzdłuż dzisiejszych ulic: Wałowej, Limanowskiego, Reja aż do placu Kazimierza Wielkiego. Zawierały 20 baszt (blankowanych) i 3 bramy miejskie: Lubelską (na wylocie ul. Rwańskiej), Piotrkowską zwaną Szpitalną lub św. Ducha (na wylocie ul. Szpitalnej), Krakowską zwaną Pijarską lub Iłżecką (wylot na dzisiejszą ul. Krakowską) – jedyna zachowana we fragmentach. Najlepiej zachowany fragment znajdujący się przy ul. Wałowej, na tyłach dawnego kompleksu pijarskiego ukazuje kolejne fazy nadbudowy fortyfikacji. Zachowała się tu także jedna baszta. Konstrukcję murów oglądać można także będąc wewnątrz Muzeum im. Jacka Malczewskiego, odwiedzając tutejszy Dział Przyrodniczy.
Historia obiektu: mury zostały wzniesione w 2 poł. XIV wieku zaraz po lokacji Nowego Radomia na polecenie króla Kazimierza Wielkiego. W XVI i XVII wieku mury były podwyższane i wzmacniane (wiązało się to z wiekiem murów oraz z unowocześnianiem uzbrojenia przez co stare mury nie spełniały swoich zadań). Według relacji Juliana Ursyna Niemcewicza z pocz. XIX wieku, w licu zewnętrznym bramy krakowskiej znajdowała się tablica z napisem w języku łacińskim: “Opus Regis Casimir 1365” („Dzieło Króla Kazimierza 1365”), niestety nie przetrwała do naszych czasów. Mury miejskie otoczone były fosą o głębokości 5,5 metra, zasilaną wodami Strumienia Południowego. Po trzecim rozbiorze Polski Radom znalazł się zaborze austriackim, w latach 1807-1809 zapadła decyzja o rozebraniu murów miejskich wiązało się to z akcją porządkowania miasta materiał z rozbiórki posłużył do zasypania fos wzdłuż dzisiejszych ulic: Wałowej i Reja (wtedy ul. Spacerowej), kolejny etap rozbiórki murów nastąpił już w czasach autonomicznego Królestwa Polskiego w latach 1816-1818. Do dzisiaj zachowały się niewielkie fragmenty murów. Ich rewaloryzacja miała miejsce w latach 60. XX w. Podczas prac remontowych z 1969 r., na odcinku murów przy ul. Wałowej, we wnęce muru znaleziono dwa pistolety skałkowe z połowy XIX w. – obecnie znajdują się w zbiorach Muzeum im. Malczewskiego w Radomiu.
Literatura, źródła:
Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom 3 Województwo kieleckie, pod red. J. Łozińskiego i B. Wolff, zeszyt 10, Powiat radomski, Warszawa 1961.
Dodaj wspomnienie