Nazwa obiektu: Pałac Kierzkowskich
Adres obiektu: ul. Stefana Żeromskiego 36 (dawniej Lubelska)
Czas powstania obiektu: 1827-1828 r.
Projektant obiektu: Stefan Baliński (1794-1872)
Zleceniodawca obiektu: Jan Nepomucen Kierzkowski
Opis obiektu: Obiekt wzniesiony został jako klasycystyczny pałac miejski ulokowany w pierzei reprezentacyjnej ulicy miasta. Jest to budynek jednopiętrowy o dziewięciu osiach w fasadzie. Środkowa część opatrzona jest portykiem z czterech doryckich półkolumn, zwieńczonym naczółkiem tworzącym tympanon. W centralnym polu umieszczone płaskorzeźbione wyobrażenie dwóch owalnych kartuszy herbowych pod koroną. Na kartuszu z lewej strony herb Krzywda – fundatora, na kartuszu z prawej strony splecione ze sobą litery „INEK”, będące inicjałami właścicieli pałacu (Jan Nepomucen i Ewa Kierzkowscy). Wokół kartuszy panoplia (akcesoria wojenno-rycerskie): rękojeści szabli, sztandary, armaty, kule i naczynie na kule. Skrajne fragmenty elewacji budynku opatrzone pilastrami. Z prawej strony w skrajnej osi budynku, znajdowała się pierwotnie brama wjazdowa na dziedziniec pałacu (dziś zabudowana). Budynek wpisany jest do rejestru zabytków pod datą 5.05.1972 r. i Nr 750/A/72 oraz 14.02.1990 r. i Nr 416/A/90.
Historia obiektu: Obiekt zaprojektował Stefan Baliński – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (uczeń Antonio Corazziego), malarz i wykładowca w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, który w latach 1826-1840 pełnił funkcję budowniczego województwa sandomierskiego (z siedzibą w Radomiu). Baliński zaprojektował wiele charakterystycznych budynków w Radomiu i Warszawie. Pałac Kierzkowskich był jednym z pierwszych budynków wzniesionych przy nowo wytyczonej (po wzniesieniu siedziby Komisji Województwa Sandomierskiego) ul. Lubelskiej – głównej arterii Radomia. W pałacu Kierzkowskich mieściło się wiele instytucji, sklepów i zakładów. Np. już w latach 30. XIX w. znalazł tu siedzibę Trybunał Cywilny i skład akt dawnych, a do 1892 r. mieściło się kasyno oficerskie. A już w wolnej Polsce: czytelnia Polskiej Macierzy Szkolnej. Z kolei po II wojnie światowej w dawnej rezydencji Kierzkowskich mieściła się Państwowa Szkoła Muzyczna, później Wojewódzki Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Przedsiębiorstwo Państwowe „Orbis” – czyli słynne biuro podróży. Ale najciekawszy bodajże epizod z dziejów Pałacu Kierzkowskich dotyczy jednak czasów, kiedy na parterze budynku mieścił się sklep z bronią myśliwską A. Arnekkera. Pod koniec lipca 1930 r. sklep został w brawurowy sposób okradziony – złodzieje dostali się do środka poprzez przebicie stropu z piwnicy. Skradziono m.in. ponad 60 rewolwerów, mnóstwo amunicji i wiele innych cennych przedmiotów. Okazało się, że napadu dokonała profesjonalna grupa włamywaczy, najprawdopodobniej związana ze Stanisławem Cichockim, bodaj najsłynniejszym międzywojennym kasiarzem – „Szpicbródką”…
Literatura, źródła:
J. Lombarski, Włamanie u Arnekkerów, „Gazeta Radomska” 2017, nr 48, s. 8; cz. 2 nr 49, s. 4.
W.M. Kowalik, Pałace, pałacyki i dworki, „Wczoraj i Dziś Radomia” 1999, nr 3, s. 25-27.
Testament Jana Nepomucena Kierzkowskiego, „Wczoraj i Dziś Radomia” 1999, nr 3, s. 28-29.
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 48-49.
C. Tomczyk, Ulica Lubelska (dziś Żeromskiego) i jej mieszkańcy w latach 1815-1862, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1996, t. XXXI, z. 1-4.
Dodaj wspomnienie