Park „Planty”

1. Nazwa obiektu: Park „Planty”

1a. Inne, zwyczajowe/potoczne nazwy obiektu: Planty

2. Adres obiektu: wzdłuż ulicy Planty, pomiędzy ulicami Traugutta i Sedlaka

3. Czas powstania obiektu: 1949 r.

4. Projektant obiektu: nieznany

5. Zleceniodawca obiektu: władze miejskie Radomia

6. Opis obiektu: Park „Planty” położony jest w południowej części centrum miasta. Zajmuje powierzchnię 5,5 ha i rozciąga się w formie łukowatego pasa wzdłuż ul. Planty, pomiędzy ulicami Traugutta na wschodzie i Sedlaka na zachodzie. Wąski (szerokość 45-55 m), wydłużony (długość 1 km) obszar parku przecinają ulice Broni, Kościuszki i Chałubińskiego (nieprzejezdna). Teren parku jest płaski, lekko obniżający się ze wschodu na zachód. Wiek najstarszych występujących w parku drzew to około 60-70 lat. Z najstarszych i najliczniej reprezentowanych grup drzew wyróżnić należy klony jesionolistne i srebrzyste oraz jesiony pensylwańskie. Znacznie rzadziej występują: lipy, klony innych gatunków, dęby, kasztanowce, robinie czy jabłonie ozdobne. W drzewostanie parkowym dominują gatunki liściaste. Warstwa krzewów najliczniej reprezentowana jest przez jaśminowiec, tawuły i bez czarny, które występują w postaci skupin rozrzuconych nieregularnie na terenie całego parku. Towarzyszą im nieliczne bzy lilaki, berberysy, żylistki i liguster, sadzony najczęściej wzdłuż alejek parkowych. Na terenie parku uchwałą Rady Miejskiej nr 715/2010 z dnia 29.03.2010 r. dwa klony srebrzyste (o obwodach pni: 273 i 241,5 cm) ustanowione zostały Pomnikami Przyrody.

7. Historia obiektu: Kształt parku jest odbiciem układu fizjograficznego terenu, który w tym miejscu był płytką doliną rzeczną z trawiastymi pastwiskami, widoczną jeszcze na planach Radomia z początku XX w. Przez ten teren przepływał Potok Południowy, zasilający w średniowieczu fosę okalającą Miasto Kazimierzowskie. Koryto potoku w 1927 r. ujęte zostało w betonowy kanał, co umożliwiło na tym obszarze, który w tym czasie został już na obrzeżach zabudowany blokami osiedla Fabryki Broni, założenie parku. Początki urządzania zieleńca na tym terenie i pierwsze nasadzenia drzew miały miejsce w latach 30. XX w. i wiązały się z urządzaniem zieleni pomiędzy poszczególnymi budynkami osiedla. Jednym z takich zachowanych do dziś starych drzew rosnących w bezpośredniej bliskości Parku jest platan znajdujący się na tyłach dawnego kasyna Fabryki Broni (dziś mieszczącego oddział banku). Systematycznie zakładanie parku rozpoczęto w 1949 r. Był on tworzony etapami – idąc od ul. Traugutta ku ul. Sedlaka. Warto zaznaczyć, że w pierwotnych planach od strony zachodniej Park „Planty” miał sięgać do ul. Limanowskiego. Gdyby plan został zrealizowany, powstałby „zielony korytarz” wiodący od Starego Ogrodu przez Park Planty aż po Park Kościuszki (przez tereny zielone na tyłach dawnej hali kongresowej).

Istniejący przez lata drzewostan parkowy, z dominującymi topolami odmian euroamerykańskich i topolami białymi, które osiągały nieraz bardzo okazale rozmiary, świadczył o tym, że park był zakładany szybko, a dobór gatunkowy został ograniczony. Posadzono gatunki szybko rosnące (topole, klony jesionolistne i jesiony), aby osiągnąć szybki efekt. Doprowadziło to do zdominowania drzewostanu parkowego przez te gatunki, a zwłaszcza przez topole, które ze względu na swój stan w początkach XXI w. stwarzały zagrożenie dla bezpieczeństwa oraz utrudniały lub uniemożliwiały rozwój innym gatunkom drzew i krzewów. W 2009 r. rozpoczęła się rewaloryzacja Parku Planty, której pierwszym krokiem była wycinka przeszło stu wspomnianych topól, co ze zrozumiałych względów spotkało się z protestami mieszkańców. Pewne kontrowersje wywołała także dalsza rewitalizacja parku, prowadzona w latach 2016-2017. Mieszkańców Plant podzieliła np. idea wybudowania w parku placu zabaw i boiska sportowego. Dla wielu mieszkańców niezrozumiała stała się także likwidacja w 2016 r. przejścia dla pieszych przez ul. Kościuszki w osi głównej alei parkowej. Bolączką parku są powtarzające się akty wandalizmu – np. w marcu 2020 r. zdewastowany został jeden z placów zabaw (zniszczone zostały wszystkie ławki) oraz połamane młode drzewa. Wiosną 2020 r. dała o sobie znać pierwotna fizjografia terenu Parku Planty, kiedy to po jednej z ulew teren ten został zalany.

8. Literatura, źródła:

AKA, Spacery po nowym. Z różnych stron, „Gazeta Radomska” 2016, nr 45, s. 2.

Dlaczego Park Planty nie może pozostać zielony?, „WR 26-600 Wiadomości Radomskie” 2017, nr 5, s. 1-2.

DO, Marsz wandali, „7 Dni” 2020, nr 715, s. 3.

Dybalski T., Place podzieliły, zanim powstały, „Gazeta Wyborcza” 2017, nr 121, dod. „Magazyn Radomski”, s. 7.

Gajewska-Kopczyńska I., Nowy plac zabaw na Plantach będzie otwarty za kilka dni, „Echo Dnia Radomskie” 2017, nr 233, s. 7.

Kaczmarska I., Radni ratują klon, „7 Dni” 2018, nr 629, s. 4.

Konwa E., Wszyscy chwalą Planty, „Echo Dnia Radomskie” 2010, nr 181, s. 7.

Kozakiewicz I., Park na Plantach został zamknięty, „Echo Dnia Radomskie” 2020, nr 147, s. 4.

Kozakiewicz I., W parku na Plantach powstaje nowa alejka, „Echo Dnia Radomskie” 2016, nr 190, s. 7.

MS, Nowe obiekty rekreacyjno-sportowe na Plantach, „Twój Radom Twój Region” 2016, nr 20, s. 7.

NIKA, Spacerkiem po mieście. Park Planty, „7 Dni” 2020, nr 720, s. 8.

Nowska A., Park za oknami. Planty – dzielnica z tradycjami, „Słowo Ludu” 2000, nr 258, s. 9.

Park „Planty”, w: J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe wydanie, Radom 2012, s. 215.

Petz J., Konflikt o Planty i… zadłużenie, „Echo Dnia Radomskie” 2017, nr 123, s. 3.

Rusek M., Klon pod topór, dąb pod ochronę, „Gazeta Wyborcza – Radom” 2018, nr 67, s. 10.

Stasiak M., Nowy wygląd parku Planty, „Twój Radom Twój Region” 2016, nr 27, s. 3.

(TNT), Atak wandali w parku na Plantach. Policja poszukuje sprawców, „Echo Dnia Radomskie” 2020, nr 18, s. 3.

Witkowska. E., Park Planty jednak bez przejścia, „Gazeta Wyborcza – Radom” 2016, nr 197, s. 3.