Nazwa obiektu: Pomnik Pomordowanych Pracowników Fabryki Broni
Adres obiektu: ul. Biznesowa (teren dawnej Fabryki Broni)
Czas powstania obiektu: 1958 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: Pracownicy Zakładów Metalowych im. gen. Waltera
Opis obiektu: Pomnik znajduje się przy końcu dawnej głównej drogi wewnętrznej Fabryki Broni – dziś jest to ogólnodostępna ul. Biznesowa. Składa się z podstawy złożonej z sześciu schodków, na której ustawiony jest cokół z czerwonych brył piaskowca. Dolna część cokołu to murek z trzech warstw „cegieł”, górna, ponad gzymsem – to wysoki obelisk w kształcie zwężającego się ku górze stożka o podstawie ośmiokątnej. Do frontu obelisku przymocowane są metalowe cyfry tworzące napis: „1939 / 1945”. Na szczycie obelisku znajduje się odlany z brązu orzeł z rozpostartymi skrzydłami, zrywający łańcuch, który opada niżej wzdłuż obelisku. Do przedniej ściany obelisku przymocowana jest tablica z napisem: „BOHATEROM / PRACOWNIKOM TUTEJSZYCH / ZAKŁADÓW / KTÓRZY ODDALI ŻYCIE W WALCE / Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM / W LATACH 1939-1945 / ZAŁOGA / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI / RADOM 1958 R.”. W dolnej części pomnika, od frontu przymocowana jest inna, mniejsza tabliczka z metalu, z napisem: „Pracownicy Fab. Broni / zamordowani / przez okupanta / w dniach 12, 13 i 14-X-1942 / 1. Dąbrówka Mieczysław / 2. Jastrzębski Stanisław / 3. Jastrzębski Władysław / 4. Kiełbowski Stanisław / 5. Kiełbowski Ryszard / 6. Kociński Lucjan / 7. Kołkiewicz Stanisław / 8. Kozerski Tadeusz / 9. Kurys Jan / 10. Łozicki Marian / 11. Łozicki Stanisław / 12. Mas Feliks / 13. Molenda Józef / 14. Prokop Jan / 15. Ptaszyński Roman / 16. Rajski Edward / 17. Rogalski Edward / 18. Rzeszot Adam / 19. Sapiński Jan / 20. Saramonowicz Józef / 21. Saramonowicz Zbigniew / 22. Sikorski Jan / 23. Stefański Czesław / 24. Szlezynger Mikołaj / 25. Wojdacki Jerzy / Cześć ich pamięci”.
Historia obiektu: Pomnik odsłonięty został 19 października 1958 r. Upamiętnia ofiary Niemieckiego terroru z czasu II wojny światowej, w szczególności poległych pracowników Fabryki podczas publicznych egzekucji przeprowadzonych w dniach 12-14 października 1942 r. w odwecie za zabicie niemieckich żołnierzy w pociągu koło Rożek (Polacy jechali do Końskich aby zlikwidować gestapowskiego szpicla „Relampago”). Na terenie Fabryki Broni szubienica stanęła 14 października , a zawisło na niej 15 Polaków. Zanim w 1958 r. powstał pomnik z orłem – w miejscu szubienicy już w 1945 r. postawiony został drewniany krzyż z tabliczką, na której wypisane były imiona i nazwiska zamordowanych pracowników Fabryki Broni. Z kolei w 1981 r. staraniem zakładowej „Solidarności” postawiony został drugi pomnik poświęcony poległym – stanął na miejscu dawnego krzyża, bliżej międzywojennego budynku Fabryki, po prawej stronie drogi. Pomnik składa się z dwóch betonowych pylonów, pomiędzy którymi umieszczony jest pod skosem metalowy krzyż. Przed pomnikiem znajdują się dwie metalowe tablice z napisami objaśniającymi znaczenie miejsca i wskazującymi nazwiska pomordowanych.
Literatura, źródła:
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 233.
Dodaj wspomnienie