Nazwa obiektu: Szpital św. Kazimierza
Inne, zwyczajowe/ potoczne nazwy obiektu: Aviator
Adres obiektu: ul. Jacka Malczewskiego 18
Czas powstania obiektu: 1847 r.
Najważniejsze przebudowy/ rozbudowy obiektu: 1933-1935 r. – nadbudowa II piętra; 2007-2008 r. – remont i przebudowa wnętrz na potrzeby hotelu
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych Powiatu Radomskiego
Opis obiektu: Jest to budynek dwupiętrowy o zasadniczym układzie symetrycznym, rozciągniętym na planie prostokąta. Front budynku podzielony jest układem okien na 12 osi pionowych. Środkowa trzyosiowa część mieszcząca główne wejście do budynku jest nieznacznie zaznaczona poprzez wysunięcie i zwieńczona płaskim tympanonem (w jego polu obecnie znajduje się napis „A. D. 1844″). Współcześnie wejście zyskało niewielką zabudowę z podjazdem Dwie skrajne osie flankujące budynek tworzą lekko wysunięte ryzality, posiadające płaski czterospadowy daszek. W tylnej części budynku, na osi, znajduje się lekko wysunięta część budynku zawierająca w ostatniej kondygnacji balkon, a na szczycie skromną dekorację w postaci szczytu schodkowego. Z lewej strony budynku, patrząc od frontu, znajduje się wtórnie dobudowane skrzydło komunikacyjne pomiędzy piętrami. Ta część budynku posiada dekorację zewnętrzną w postaci boniowania. Zasadnicza część budynku pokryta jest płaskim, czterospadowym dachem krytym blachą.
Historia obiektu: Konieczność budowy nowego obiektu szpitalnego w Radomiu wynikła z ciasnoty dotychczasowej lecznicy – szpitala św. Aleksandra, mieszczącego się przy ul. Starokrakowskiej (ob. B. Limanowskiego 23). Budowę szpitala znacznie wspomogli mieszkańcy miasta, ofiarując m.in. 20 tys. sztuk cegieł. Inwestycję wsparła też Rada Administracyjna Królestwa Polskiego. Wybudowany przy ul. Warszawskiej szpital, mieszczący 60 łóżek, otworzony został 21 października 1847 r. Początkowo nazywany był imieniem swego poprzednika, ale już w 1851 r. otrzymał za patrona św. Kazimierza – na cześć ks. Kazimierza Kłaczyńskiego, radomskiego pijara, który położył wiele zasług około wzniesienia szpitala. W szpitalu aż do likwidacji znajdowała się kaplica św. Kazimierza z obrazem Patrona Radomia – najdłużej, bo nieprzerwanie od połowy XIX w., czczonym Jego wizerunkiem w mieście (obecnie znajduje się w kościele św. Rodziny). Od 1898 do 1964 r. w lecznicy posługiwały siostry szarytki (Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo). Szpital w 1904 r. posiadał 4 oddziały: chirurgiczny, wewnętrzny, położniczo-ginekologiczny i weneryczny. W 1913 r. szpital św. Kazimierza, jako pierwszy w guberni, otrzymał aparat rentgenowski, ofiarowany przez dr. Józefa Kossaka. W latach 1933-1935 obiekt został nadbudowany o jedno piętro, co pozwoliło na leczenie dodatkowych 50 chorych. Tuż przed wybuchem II wojny światowej lecznica dysponowała 180 łóżkami. Szpital przez dziesięciolecia utrzymywał się m.in. ze zwrotów kosztów leczenia, z odsetek od kapitałów, wynajmu pomieszczeń w budynku Resursy (wybudowanej właśnie w celu zapewnienia dochodu lecznicy), a także środków przekazywanych przez miasto i ościenne gminy. W 1920 r. szpital na utrzymanie przejął Związek Specjalny dla Wspólnego Utrzymania i Prowadzenia Szpitali w Mieście Radomiu i Powiecie Radomskim, z kolei od 1936 r. – władze miejskie. Szpital działał nieprzerwanie przez okres okupacji (II piętro przeznaczono wówczas tylko dla Niemców). Okres PRL przyniósł dalszy rozwój szpitala, którego niektóre z oddziałów zajmowały różne budynki w mieście. Przełom nastąpił w 1964 r., gdy oddano do użytku kompleks szpitalny przy ul. Tochtermana. Lecznica z ul. Malczewskiego zaczęła systematycznie ograniczać swą działalność – w budynku, do likwidacji działalności szpitalnej w 2002 r., mieścił się już tylko oddział ortopedyczny. Po kilku latach budynek nabył prywatny inwestor i po przeprowadzeniu kompleksowego remontu w latach 2007-2008 uruchomił hotel „Aviator” – jedyny w mieście szczycący się czterema gwiazdkami.
Artystyczne konteksty obiektu: Interesującą impresję z czasów funkcjonowania szpitala w międzywojniu zawarł w opowiadaniu „Za murem” (ze zbioru „Widuję ich w snach”) Bernard Gotfryd.
Literatura, źródła:
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 315-316.
B. Gotfryd, Widuję ich w snach. Nowe opowiadania, Radom 2008, s. 57-63.
Dodaj wspomnienie